प्रतियोगी परीक्षा

संविधान के निर्माण से सम्बंधित पूरी जानकारी (gk questions in Hindi)

 संविधान का निर्माण

 कैबिनेट मिशन की संस्तुतियों के आधार पर भारतीय संविधान के निर्माण के लिए संविधान सभा का गठन जुलाई,1946 ई . में किया गया । 

 संविधान सभा की प्रमुख समितियाँ 

समिति 

अध्यक्ष

  प्रारूप समिति 

डॉ . भीमराव अम्बेडकर

संघ संविधान समिति

जवाहरलाल नेहरू

प्रान्तीय संविधान समिति

वल्लभ भाई पटेल

कार्य संचालन समिति

डॉ . राजेन्द्र प्रसाद

मूल अधिकार एवं अल्पसंख्यक समिति

वल्लभ भाई पटेल

झण्डा समिति 

जे . बी . कृपलानी

महत्त्वपूर्ण तथ्य

भारतीय संविधान के स्रोत

 ब्रिटिश संविधान – संसदीय शासन प्रणाली,विधि – निर्माण प्रक्रिया एवं एकल नागरिकता।

 दक्षिण अफ्रीकी संविधान- संशोधन प्रणाली। 

कनाडा का संविधान – संघीय व्यवस्था,केन्द्रीय सरकार के अधीन अवशिष्ट शक्तियों। 

अमेरिकी संविधान – प्रस्तावना,मूल अधिकार,सर्वोच्च न्यायालय,न्यायिक पुनरावलोकन , राष्ट्रपति के अधिकार एवं कार्य , उपराष्ट्रपति की स्थिति तथा संशोधन प्रणाली। 

ऑस्ट्रेलियायी संविधान – प्रस्तावना की भाषा,समवर्ती सूची एवं केन्द्र – राज्य सम्बन्ध ।

 जर्मनी का वाइमर संविधान – राष्ट्रपति के आपातकालीन अधिकार । 

जापानी संविधान – कानून द्वारा स्थापित प्रक्रिया तथा शब्दावली । 

रूसी संविधान- मौलिक कर्तव्य 

फ्रांसीसी संविधान – गणतन्त्र । 

आयरलैण्ड का संविधान- राज्य के नीति – निदेशक तत्त्व,राष्ट्रपति के निर्वाचक मण्डल,राज्यसभा में 12 सदस्यों का मनोनयन ।

 गवर्नमेन्ट ऑफ इण्डिया एक्ट – 1935 -इस अधिनियम के लगभग 200 अनुच्छेद प्रत्यक्ष अथवा अप्रत्यक्ष रूप से भारतीय संविधान के विभिन्न अनुच्छेदों से मिलते -जुलते हैं । 

मूल अधिकार 

मूल अधिकार

अनुच्छेद

समानता का अधिकार

अनुच्छेद 14-18

स्वतन्त्रता का अधिकार

अनुच्छेद 19-22

शोषण के विरुद्ध अधिकार

अनुच्छेद 23-24

धार्मिक स्वतन्त्रता का अधिकार

अनुच्छेद 25-28 

संस्कृति तथा शिक्षा सम्बन्धी अधिकार

अनुच्छेद 29-30

संवैधानिक उपचारों का अधिकार

अनुच्छेद 32

हम ने आप को यहा पर ज्यादा से ज्यादा जानकारी देने की कोशिस की है जिससे आपको पूरी जानकारी मिल सके
आप को हम्हारा पर्यास किसा लग रहा है कमेंट कर के बताये।
Exit mobile version